Làm văn khó lắm?

Có một điều mình băn khoăn khá lâu liên quan đến hiện tượng trẻ em lớp 2, lớp 3 thường chán học môn văn hoặc cảm thấy môn tập làm văn thật khó, nhưng giờ mình mới phần nào có lời giải đáp cho nó.Theo mình nghĩ có hai nguyên nhân.

Thứ nhất, mình nghĩ môn văn ở giai đoạn này nên giúp cho trẻ phát triển khả năng quan sát, miêu tả và diễn đạt lại những suy nghĩ của mình. Thông thường suy nghĩ sẽ diễn ra nhanh hơn trong khi tốc độ viết của trẻ còn rất chậm, không theo kịp suy nghĩ ấy, dẫn đến dần dần trẻ sẽ cảm thấy “viết” là một công việc khó khăn và cũng dần mất thói quen chia sẻ cảm xúc thực sự của mình qua cách “viết”. Thế thì có cách là người lớn có thể giúp các em hàng ngày gõ lại tâm sự của mình chẳng hạn. Hoặc nếu không thì có thể dùng chức năng chuyển giọng nói thành văn bản của điện thoại như cách mình hay làm gần đây. Mình thấy cách này nhanh, tiện giúp mình có thể viết ra những suy nghĩ của mình một cách nhanh nhất có thể. Chưa kể nó còn giúp mình check liệu PHÁT ÂM tiếng Trung của mình đã chuẩn chưa và đồng thời luyện kỹ năng ĐỌC luôn. Vì các kĩ năng đọc và viết sẽ đi liền, hỗ trợ lẫn nhau nên cách làm này quả thực rất hữu ích. Và mình thì luôn nghĩ, công nghệ không xấu, thay vì ngăn cấm (cấm cũng đâu có được dẫu sao tụi trẻ con cũng sống trong thời đại công nghệ mà) thì mình hướng chúng nó vào việc sử dụng sao cho hiệu quả hẳn là hợp lý hơn nhiều.

Còn nguyên nhân thứ hai đến từ môi trường học tập. Nói đến cái này chắc lại có khá nhiều thứ để lan man, nhất là gần đây mình có đọc mấy chương sách về mối quan hệ đọc và viết. Thôi thì cứ lan man tý vậy. Trước tiên cần làm rõ thế nào là định nghĩa viết và đọc? Khái niệm “ĐỌC- read” trong nghiên cứu học thuật không chỉ bao hàm giải mã thông tin- decode từ ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ nói, mà nó ám chỉ khả năng hiểu, giải thích - interpretation từ tài liệu print ví dụ như các ký tự-symbol và chữ viết. Tương tự khái niệm “VIẾT- writting” cũng không chỉ bó hẹp ở khả năng viết tròn vành rõ hay encode- mã hoá thông tin dưới dạng ký tự chữ viết. Theo khái niệm này thì trẻ em bắt đầu viết và đọc từ rất sớm, quá trình VIẾT được bắt đầu từ khi chúng biết nghuệch ngoạc vẽ trên giấy- prewriting, và quá trình ĐỌC có thể bắt đầu khi chúng bắt đầu dùng tiếng bi bô hay ngôn ngữ nói để diễn tả lại những nét vẽ ấy- invented speeling.
Xong, rõ như thế rồi thì nhiệm vụ của người lớn chúng ta là động viên, và ĐỂ cho trẻ phát huy luyện tập càng sớm càng tốt thôi. Nếu bạn thấy rõ ràng trên giấy vẽ con chó mà tụi chúng cứ bảo đấy là con gà đang la cà :v thì hãy tin đó là con gà, đừng bắt bẻ con gà phải có mỏ, chỉ là trong giai đoạn này quá trình mã hoá thông tin của trẻ khác với của bạn mà thôi ;). Với trẻ con đang trong giai đoạn tập viết văn ở độ tuổi lớp 2 lớp 3 như ở trên, thì có một vài gợi ý từ trong sách là:
- set a regular writing time: sense of continuity and regularity: đặt một thời gian cụ thể cho việc viết, để trẻ có cảm giác về tính liên tục và thường xuyên của việc viết.
- no need to correct error, misspelling as long as the ideas was express, not focus on format/form: Để tránh việc có thể khiến trẻ mất dần thích thú với việc viết, đơn giản là cần thấy môn viết khác với môn chính tả, với môn viết không cần chú trọng quá vào sửa lỗi chính tả hay cách dùng từ, cũng như hình thức định dạng miễn là bài viết diễn đạt được ý tưởng của mình.
- model by the teaching respond : letter exchange. Như đã nói ở trên, người lớn hoặc giáo viên không nên sửa lỗi trực tiếp vào bài viết của trẻ, mà có thể sử dụng hình thức trao đổi thư viết lại cho trẻ với những câu văn và cấu trúc ngữ pháp đúng, hoặc cũng có thể cùng viết truyện, thơ để chia sẻ với trẻ. Như thế ngôn ngữ sẽ được hấp thụ một cách tự nhiên nhất.
- Để việc viết trở nên nhẹ nhàng dễ nhằn hơn có thể áp dụng các bước hướng dẫn quy trình viết, cái  này có vẻ không mới nhưng quả thực gần đây mình thử áp dụng theo sát nó thì thấy việc viết lách dễ dàng hơn nhiều thật. Trình tự hướng dẫn trong sách như sau: 1. Rehearsing: được hiểu là bước chuẩn bị trước khi viết, trả lời cho những câu hỏi như điều gì định viết trong bài, cách bắt đầu như thế nào thì tốt hơn, độc giả là ai, định dạng viết là gì . 2. Drafting: sau khi trẻ đã làm rõ mục tiêu và đối tượng độc giả trong đầu, thì quá trình nháp này tốt nhất người lớn nên để cho trẻ tự viết, sau đó có thể hỗ trợ bằng cách nêu ra các câu hỏi như: em/con đã viết đến đâu rồi, có phần nào khó viết, bố mẹ/cô chưa rõ phần này lắm, con có thể làm rõ hơn nó được không? 3. Revising: Ở bước này có thể để cho trẻ đọc bài nháp của chúng lên trước, người  lớn nghe cẩn thận và tóm tắt nhanh lại :  nội dung bài của con là về…; phần bố mẹ/cô thích nhất là …; phần khó viết với con nhất có vẻ là…; bố mẹ/cô nghĩ là con có thể tham khảo làm như thế này…4. Editing: để trẻ làm việc độc lập hoặc cùng nhau sửa lại các lỗi trên. 5. Publishing: Hoàn thành, chúc mừng nâng niu tác phẩm ;)
Ngoài ra còn có một điều khá hay mà mình rất thích là về informal learning enviroment-hay còn là những thông điệp ngầm đằng sau chương trình học thông thường. Ví dụ như cùng một lớp học với cơ sở vật chất như nhau, nhưng một giáo viên thì nói rằng sách ở trên giá, các em có thể hoàn toàn tự do đọc hoặc viết bất cứ khi nào các em muốn, bất cứ góc nào trong lớp miễn là không ảnh hưởng đến các bạn khác. Như thế trẻ sẽ nhận được thông điệp là chúng có quyền lựa chọn, và viết là vui, đọc là vui. Nhưng nếu một giáo viên nói rằng các em chỉ có thể đọc sau khi hoàn thành bài tập, môi trường ấy sẽ “ngầm” dạy cho trẻ con biết rằng đọc/viết chỉ là phần thưởng, là extra là thêm nếm, không phải chính thống. Cũng tương tự như vậy với môi trường giáo dục ở nhà do bố mẹ, người lớn tạo ra cho trẻ. Mình thì thiên về việc làm thế nào để trẻ phát triển khả năng tự học trong dài hạn và duy trì niềm yêu thích với nó, hơn là việc hoàn thành bài tập về nhà một cách ép buộc quá đáng mà rất có thể sẽ giết đi niềm yêu thích ấy nên mình nghĩ những thông điệp ngầm kiểu như thế này rất cần được quan tâm và lưu ý.

P/S: huhu bài cuối kì chưa làm nhưng vẫn phải ngồi viết những cái này xuống chỉ vì có hứng và thấy nó vui. Thôi tự an ủi ít ra nó là một thú vui có ích, không phải thú vui xấu :(

Cornelius- Leo Lionni

Lạc vào thế giới của Leo Lionni là một điều hạnh phúc vô cùng tận. Mình nhâm nhi dè sẻn đọc chúng, sợ chẳng mấy chốc toàn bộ đống sách mượn từ thư viện về ấy sẽ hết mất, mà lượng sách của ông cũng không nhiều, chỉ tầm hơn bốn mươi cuốn. Mỗi lần đọc là những xúc động những cảm xúc mà mình không biết diễn tả bằng ngôn từ thế nào, chỉ biết cảm nhận thứ hạnh phúc kì diệu ấy trong say mê, khi thì âm ỉ len lỏi đến mọi ngõ ngách tế bào của tâm hồn mình khi thì trào ra vỡ oà đầy thích thú. Thì ra có những thứ hạnh phúc chạm đến tâm hồn một cách lấp lánh nhiệm màu đến thế. Tuyệt vời, kì diệu, thần tiên…mình e rằng đúng như a liminology of language mà mình biết, ngôn ngữ không đủ để diễn tả sự miracle ấy.
Sáng nay thật là một buổi sáng trong trẻo, bắt đầu với bài tập yoga chậm rãi, sau đó là giai điệu “Yêu em dài lâu” được repeat có đến hơn năm chục lần, cũng mềm mại tinh khôi vô cùng. Và rồi mình nhón một cuốn của Leo Lionni định làm bước đệm trước khi bắt tay vào làm bài cuối kì. Thế rồi cuốn truyện nhỏ ấy dẫn mình đến đây, rằng mình phải viết lại cái cảm xúc thần tiên mình đang có. Nó kể về một chú Cá sấu tên là Cornelius luôn khác bạn bè cùng lứa ngay từ sau khi sinh ra. Chú muốn đi bằng hai chân chứ không phải bốn như các bạn để nhìn thấy mọi thứ xa hơn, nhưng tất cả trải nghiệm ấy dường như hoàn toàn vô nghĩa và vớ vẩn với các bạn khác. Chú vẫn tiếp tục con đường của mình, một ngày kia chú gặp Khỉ và muốn học cách trồng cây chuối hay treo ngược cành cây nhờ sự giúp đỡ của Khỉ, điều mà có lẽ sẽ là viển vông và ngớ ngẩn cho bất cứ con cá sấu nào. Và chú đã học được, với sự kiên trì của mình và giúp đỡ đầy hạnh phúc của Khỉ, Khỉ đã nói “All you need is a lot of hard work and a little help”- Tất cả những gì bạn cần là sự chăm chỉ làm việc và một chút giúp đỡ. Chú trở về, hào hứng cho các bạn Cá sấu khác thấy nhưng cũng vẫn như xưa, đáp lại chú là một sự thờ ơ có đôi phần ghẻ lạnh. Tràn đầy thất vọng, chú từ bỏ, nhưng ngay lúc ấy chú phát hiện ra ở bờ sông là một bạn cá sấu khác đang cố gắng hết sức để tập trồng cây chuối và treo ngược trên cây. Chú hạnh phúc giúp bạn như Khỉ đã từng giúp mình, và chú biết cuộc sống ở bờ sông ấy sẽ không bao giờ như cũ “Life on the riverbeach would never be the same again”.
Ngọt ngào quá, đẹp quá, mình vẫn chưa thôi lâng lâng chỉ bởi những dòng chữ đầy giản đơn ấy. 
(2017 Jan 7- Miss my Dear Fairy Lady)