Thị sát một vài trường mầm non ở Đài Loan

Trong khi báo chí ở nhà đang ầm ĩ vụ bảo mẫu đánh trẻ con rất ghê rợn ( mình không xem và nhất định sẽ không xem) thì hai hôm nay mình có dịp đi thị sát một trường mầm non ở bên này. Mình đã suýt khóc khi thảo luận với giáo sư và so sánh môi trường ở đây với ở Vietnam. Cùng là con người đấy mà ngay từ khi sinh ra sao đã khác nhau nhiều đến thế. Qua cảm nhận của mình các em bé ở đây được tôn trọng, nâng niu và tự do phát triển đúng theo nghĩa mầm non của tương lai mà các em đáng được hưởng. Mình muốn note lại những quan sát được hai ngày nay cho bản thân là chính, tiện thể up cho ai có hứng thú quan tâm.

Hôm qua mình đến một trường mầm non tư nhân nhỏ, chỉ khoảng dưới 60 học sinh, chia làm 4 lớp nằm ở trong thành phố Đài Nam nên khuôn viên không được lớn như những trường ở Gia Nghĩa mình từng đi qua. Tuy nhiên họ đã rất sáng tạo sắp xếp để mỗi phòng học trở thành một learning center, như thế cả trường vẫn có khu văn học, mỹ thuật, biểu diễn, đồ chơi…Ưu điểm là học sinh giữa các lớp đều quen biết nhau, không quản lớn bé có thể giao lưu, giúp đỡ nhau. Chưa kể trường còn rất mạnh dạn áp dụng mô hình mới, một tuần có 2 ngày học sinh giữa các lớp được trộn lẫn với nhau và được tuỳ chọn hoạt động yêu thích của mình để tham gia. Như hôm qua mình thấy có một nhóm đóng hoạt cảnh chủ đề bệnh viện, một nhóm làm thủ công, một nhóm văn học và một nhóm tự chơi các đồ chơi như lego xếp hình các kiểu.

- Nhóm đóng hoạt cảnh tại bệnh viện 扮演:

Giáo viên vừa giới thiệu với cả nhóm các nội dung và quy trình khi đến bệnh viện. Mình để ý cô giáo không phải cứ giới thiệu tràn lan 1 đống kiến thức mà cô vừa dẫn dắt giới thiệu vừa đặt câu hỏi để xem các bạn nhỏ đã biết những gì rồi ( kiến thức của cả nhóm nên tính ra cô hầu như không phải giải đáp, chỉ cần nhắc lại các câu trả lời của các bạn là xong rồi). Sau đó cô cho các bạn xung phong đóng vai làm lễ tân, bác sỹ và phụ tá ở các phòng khám khác nhau như tai , mắt, nội khoa, ngoại khoa,… y như một bệnh viện thực sự. Có vai nhiều hơn 1 bạn muốn làm thì cô hát bài hát để chọn, giống kiểu đù đè cá chép của Vietnam. Ở mỗi vai đóng sau khi chọn diễn viên cô đều dừng để check lại kiến thức của học sinh bằng cách hỏi đại khái sẽ cần làm những gì với vai diễn ấy, sau đó các bạn tự cầm ghế về các vị trí của mình. Cô cũng điều chỉnh tài liệu cho phù hợp với trẻ em, ví dụ như các bạn không tự điền được vào form khám bệnh quá phức tạp thì cô chuẩn bị sẵn các bản copy có vẽ hình người, có các ô chỉ vào các bộ phận, ai bị đau bộ phận nào tích vào ô đó hoặc cũng có thể dùng màu để tô. Buồn cười có ông học sinh ổng tích vào tất cả các ô. Xong đến cuối giờ khi cả nhóm thảo luận, gọi đến lượt ổng lên trình bày thì ổng loạng choạng đi lên y như thật bảo ổng đau toàn thân, ko còn chút sinh lực nào nữa rồi. Cô giáo hỏi bạn 2 bác sỹ tại sao thì các vị bảo trong bụng toàn sâu. Thế xong hỏi bây giờ phải làm sao, 2 bà bảo là mổ ra lấy hết sâu đi là xong, cả làng vui vẻ đi về :v

P/S: giáo sư mình còn góp ý là dần dần khi các em quen với trò này rồi, cô giáo chỉ cần ở bên quan sát hỗ trợ giải đáp khi cần thiết, có thể không cần tham gia quá nhiều, ví dụ như để học sinh tự sắp xếp qui định ai đóng vai nào

- Nhóm văn học 說故事:

Mình rất thích cô giáo lớp này. Khi mình vào thì cô đang ngồi cạnh cái lâu đài, cùng các bạn tự biên tự diễn truyện cổ tích cùng với mấy con rối công chúa, hoàng tử, bò, gà chó… các kiểu. Cách đó một đoạn có 2 bạn trai đang chơi với cái mô hình 4 khu vui chơi từ bìa cartoon ghép. Một lúc thì 2 tên kia chán muốn phá đám bên này nên cô nghĩ ra trò các bạn ở lâu đài này kéo nhau sang trang trại kia chơi. Ngồi ở bên hóng truyện mà cũng thấy truyện hay và sáng tạo ghê ý. Xong lúc sau có 2 bé gái cầm truyện đến nhờ cô giáo đọc. Thế là cô để các bạn chơi tiếp và ra đọc truyện cho các bạn bé nghe. Cô quay sách về phía các bạn nhỏ, vừa bám sát các chữ trong truyện, vừa thỉnh thoảng dừng lai hỏi han- khá giống với các tips về đọc truyện cho bé mình từng biết và rất lôi cuốn. Mình thích cách cô xử lý tình huống khi có bé nóng lòng muốn sang trang khác, hoặc liên tục chen gang bảo là cô chuyển sang đọc truyện khác này đi. Dĩ nhiên cô vẫn nhẹ nhàng giữ trang sách đọc tiếp, và bảo đợi cô đọc hết tuyện này mới sáng truyện khác nhé. Có lúc có bạn ở nhóm khác sang nhờ cô viết tên lên bì thư thì cô bảo các bạn đang nghe truyện đếm từ 1-10, tụi nó có vẻ rất hào hứng với cái trò đếm ngược đếm xuôi này, và mình thấy nó đúng là một phương pháp kết hợp hay, trẻ được luyện đếm luôn. Xong cô cũng nhân tiện cho làm phép tính cộng trừ từ mấy cái thư luôn. Đến cuối giờ thì các bạn được giao giấy cho vẽ lại bất cứ thứ gì mình muốn vẽ từ nội dung buổi chơi ngày hôm nay rồi ai xong trước sẽ lần lượt xếp hàng giao bài cho cô. Cô giáo sẽ hỏi và ghi chú lại nội dung vẽ là gì, tuyệt nhiên không can thiệp vào ý kiến của trẻ. Ví dụ như có ông tướng vẽ con gì đó có mỗi 1 mắt, cô giáo chỉ hỏi tại sao lại có một mắt và cảm thán là thế thì nhìn ghê nhỉ, chứ không hề bắt bẻ ngay từ đầu là tại sao con này chỉ có 1 mắt, phải vẽ 2 mắt vào. Câu trả lời của thằng bé kia nhắc mình một lần nữa nhớ rằng rất nhiều thứ không có lý make sense với người này nhưng lại hoàn toàn có lý và lô gic với người khác, đặc biệt là trẻ con. Thế nên khi nghe bất cứ điều gì, nhớ phải nghe thật chăm chú và học cách hỏi lại, tò mò để hiểu ra chân lý của vấn đề chứ hạn chế việc áp đặt suy nghĩ của bản thân vào sự việc.

- Nhóm nghệ thuật và nhóm chơi tự do:

Mình mê 2 nhóm kia quá nên không có thời gian cho 2 nhóm này nhiều, chỉ lướt qua 2 lần và thu thập được mấy thứ thú vị. Ví dụ như 1 bảng treo các bức vẽ của các bạn nhỏ từ cùng 1 tờ giấy trắng với 3 hình tròn giống nhau. Thế mới thấy thế giới thật muôn màu và trong đầu mỗi đứa trẻ là những sự sáng tạo thú vị khác nhau. Rồi cả sự say mê đáng ngạc nhiên của 1 cậu bé ngồi với cái máy ép đất set ra các hình nặn khác nhau. Mình ngồi cạnh cu cậu 10’ và cậu chỉ cho mình các kiểu chơi, mình đi một vòng quay lại vẫn thấy cậu vẫn ngồi chơi 1 mình tiếp với cái máy đó.

Mình rất thích chương trình học này, phù hợp với quan điểm để trẻ phát triển một cách tự nhiên nhất có thể của mình. Họ có khung chương trình ví dụ như kết thúc các hoạt động chơi là vẽ, nhưng không ép buộc phải vẽ cụ thể thứ gì theo ý cô giáo mà để trẻ tự do lựa chọn nội dung, qua đó cũng phần nào hiểu được tâm tư, sự chú ý quan tâm, góc nhìn của trẻ đối với sự kiện chúng đã được học ngày hôm đó. Một điểm hay khác là khoảng thời gian tự do chơi và học ở đây dài nên cả cô và trẻ không thấy bị áp lực về thời gian, trẻ không bị thúc giục là phải làm cái này cho nhanh nhanh lên. Mình để ý thấy vào giờ vẽ, trong khi đã có rất nhiều bạn đứng lên xếp hang nộp bài thì vẫn còn 2-3 bạn nhỏ vẽ chậm hơn, nhưng các bạn vẫn rất từ từ tỉ mẩn chăm chút cho tác phẩm của mình, không hề có dấu hiệu của sự vội vàng gì cả. Thời gian cô giáo hỏi và giúp các bạn khác ghi note vào tranh vẽ cũng tạm đủ dài để những bạn vẽ chậm kết thúc công việc của mình.

Sáng nay thì mình được cùng giáo sư đến dự giờ một bạn sinh viên đại học thực tập tại một trường mầm non công lập ở Gia Nghĩa. Trường này nằm trong khuôn viên và trực thuộc quản lý của trường tiểu học luôn. Có 3 lớp tất cả, mỗi lớp tầm 30 bạn nhỏ với 2 giáo viên chính chưa kể thực tập sinh. Lớp mình đến là lớp các bạn nhỏ 2-3 tuổi, mới khai giảng được tầm 2 tháng nhưng mình rất bất ngờ bởi sự nề nếp và không khí hài hoà ở đây. Mình học được rằng bản thân môi trường học từ cơ sở vật chất có an toàn không đến năng lượng tích cực từ giáo viên ảnh hưởng rất nhiều lên không khí lớp học. Khi trẻ gia nhập một môi trường náo loạn không an bình ngay lập tức chúng cũng sẽ bị ảnh hưởng và dễ bị rối hay cáu giận theo. Nhưng lớp học này mới bắt đầu , các bạn nhỏ còn đang trong giai đoạn thích nghi với môi trường mới sau khi rời gia đình thế mà các cô ở đây đã tạo được cái không khí này mình thấy quả thực là rất giỏi. Suốt 30’ chơi tự do các bạn làm việc rất hài hoà vui vẻ với nhau, mình thực sự không biết dùng từ gì để diễn tả caí bầu không khi ấy. Đến 30’ cuối khi cần phải đứng trước lớp trình bày giới thiệu về sản phẩm của mình ( tự nguyện), có rất nhiều bạn nhỏ nhút nhát nói khá nhỏ nhưng luôn nhận được sự hỗ trợ (bằng cách nhắc lại to hơn cho các bạn khác nghe, gợi mở bằng vài câu hỏi dẫn dắt) và quan trọng hơn là sự động viên của cô giáo. Các bạn được hỏi ý kiến, được quyền quyết định sản phẩm logo của mình là cái mắt kính đồng thời có thể biến thành cái ô tô mà không ai đánh giá phán xét là vô lý hay xấu xí kì quặc.

Mình nghĩ chính sự tôn trọng, nhẹ nhàng ân cần và tình yêu là những thứ quan trọng nhất để trẻ có thể an yên phát triển nhất.

DERRIDA, BUDDHISM AND DAOISM

Mình vẫn chưa hết ngạc nhiên, càng ngày càng ngạc nhiên vào sự sắp xếp của vũ trụ. Chuyện là tầm mấy tuần trước mình thấy mình thèm được học philosophy, muốn cái não được sống và suy nghĩ trong môi trường đó. Cũng kì lạ, không đến nỗi quá chán các môn đang học nhưng vẫn thấy thiếu thiếu cái gì đó, rồi mình nghĩ đó là những cơn thèm mà chỉ có nó mới là giải pháp cho các sự hời hợt nhạt nhoà khác trong đời sống. Thế xong mình xin giáo sư philosophy cho mình học ké, dù 1h mỗi tuần thôi cũng được ( lớp học kéo dài 3 tiếng nhưng 2 tiếng sau đó trùng với giờ man khác của mình rồi). Và thật bất ngờ, buổi đầu tiên mình đi học ké vô tình là buổi đầu tiên lớp học sách mới: Linguistic Strategies in Daoist Zhuangzi. Đúng cái mình có hứng thú dù chưa biết nhiều về nó. Hình như cũng vì thế mà hình như mình học được nhiều hơn dù thời gian lên lớp ít, sách thì khó đọc. Càng ngày mình càng yêu philosophy và càng thôi thúc rằng sẽ dạy cái đó cho tụi trẻ con, nhất định sẽ có giờ học philosophy for children nếu mình có điều kiện mở trường mần non. Ngay lúc này mình thấy nó giúp mình nhìn mọi thứ sáng suốt hơn, rõ ràng hơn và cảm giác não mình thực sự làm việc, và mỗi lần làm việc như thế nó đều đưa đến những phát hiện mới thú vị.
Nói về quyển sách kia, có thể nói nó khá khó đọc, mình cũng không có nhiều thời gian cho nó cũng như là chỉ có thể lên lớp thảo luận 1h mỗi tuần trong khi lớp học kéo dài 3h. Tuy nhiên mình đang khá là vui với những gì mình nhận ra được cho đến thời điểm hiện tại. Mình thấy điểm chung của cả 3 trường phái quan điểm trên nằm ở sự thừa nhận sự khác biệt “differance”.

Philosophy lay in Taoism của laozi hay zhuangzi thì nhắc đến khi niệm philosophy of change, let us face nay natural change, bởi mọi thứ nằm trong trạng thái luôn luôn vận động và luôn luôn chuyển hoá, một trạng thái infinite transformation of things. Ngay cả khái niệm về limit hay limitness cũng chứa đựng trong nó hoặc có thể tạo ra một dạng thức của transformation and transformable. Thế nên chẳng có gì là tuyệt đối đúng tuyệt đối sai, chỉ có những dòng chảy của tự nhiên, naturalness, humility 自然，là sự flowing hay effortless action, non force, non doing of 無為。
Buddha thì nhắc đến nature of emptiness.
Derrida với quan điểm deconstruction cho rằng không nên quá mức trung thành với bất cứ idea nào và học cách tin rằng sự thật the truth, cái đúng the right có thể nằm ở trạng thái đối lập. He muốn dismantling tháo gỡ challenging cái lối mòn suy nghĩ thông thường của chúng ta, để sống một cách thông minh hơn từ việc nhìn the both side of something. live out life without clear answer, it is nature of realities.
Trời ơi mình yêu Derrida kinh khủng, mình tìm thấy him như tìm thấy một sự đảm bảo, một câu trả lời cho bản thân, rằng mọi nigh ngờ vào lối suy nghĩ của bản thân là hoàn toàn bình thường, thậm chí còn giống hệt quan điểm của Derrida. Mình thấy sung sướng và thú vị khi thấy không phải mình đọc sách rồi tiếp thu được, mà là mình ngộ ra những điều đó trước rồi tìm thấy những triết gia có quan điểm tương tự. Nó là điều bình thường khi bắt gặp sự giống nhau trong thế giới loài người đa dạng này, nhưng nó là một trải nghiệm cảm xúc thú vị, như thể mình nắm vững và tự sản sinh ra những suy nghĩ ấy. Mình cũng từng suy nghĩ về sự khác biệt, tin vào sự khác biệt trong đời sống. Nhờ nó mình có cái nhìn open mind hơn và có thể giải thích/ chấp nhận mọi hiện tượng trong đời sống dễ dàng hơn. Những vấn đề như gay, lesbian, sự khác biệt của trẻ em autism, người nơi này nơi khác….Cái hay của việc học còn nằm ở chỗ những khi niệm sau khi được khi quote lên ấy nhắc mình  vận dụng vào nhiều tình huống hơn.Ví dụ như sáng nay mình đã có một cách nhìn/ giải thích mới về language bởi luôn nhắc trong đầu khi niệm deconstruction của Derrida, luôn cố gắng tìm góc nhìn khác, cách giải thích khác của cùng 1 hiện tượng. Thế nên khi có bạn nói sự khập khiễng trong việc dùng 2 ngôn ngữ để chỉ cùng một thứ và việc dịch qua lại giữa 2 ngôn ngữ thật là khó. Thì mình chợt nhận ra, khó là vì  nếu thứ này được diễn đạt bởi 1 danh từ trong ngôn ngữ A thì mình cứ ép bản thân phải đi tìm cũng 1 danh từ trong ngôn ngữ B để chỉ nó. Trong khi mỗi ngôn ngữ lại có cách diễn đạt khác nhau, tuỳ vào văn hoá, lịch sử và rất nhiều yếu tố hình thành nên nó. Chưa kể đến cùng là ngôn ngữ đó mà người viết muốn truyền tải một ý khác còn người đọc lại hiểu theo một cách khác, tuỳ vào background knowledge của người ta. Thế nên việc translation thực sự không nên bó hẹp trong việc dịch word-by-word, học ngoại ngữ cũng thế, tất cả nên đặt trong văn cảnh để tiến gần đến cái ý của người nói/ người viết muốn diễn đạt nhất. Và dĩ nhiên, một bài học không kém phần quan trọng mình nhận ra từ quan điểm ở trên là mọi thứ đều có bias, đến cả dùng ngôn ngữ để truyền tải còn đầy bias nữa là ( bất giác tò mò nếu toàn bộ sự sống của con người sẽ ra sao nếu không có sự hiện diện của ngôn ngữ, ý mình là tất cả con người đều câm ý, thì chúng ta sẽ giao lưu với nhau như thế nào nhỉ, biết đâu lại cũng rất thú vị và ít bias hơn, mình nghĩ thế)
Thôi tạm viết thế đã, có lẽ còn gì đó nữa cơ mà giờ não đơ đơ rồi, không viết được nữa.